Andries Hermannus Swerms was mijn opa. Hij werd in 1890 in Franeker geboren en overleed in St. Annaparochie in 1959. Dat was een paar jaar voordat ik werd geboren. Ik heb hem dus nooit gekend. Toch hebben mijn broers en ik altijd geweten wat voor markante man hij was. Door de verhalen en anekdotes die mijn moeder vertelde en door alle spullen die zij van hem bewaard had en die deel uitmaakten van ons interieur, was hij altijd een beetje bij ons.

Hij was onderwijzer van beroep en had daarnaast allerlei hobby's en andere bezigheden. Zo hield hij van de natuur en trok er veel met de fiets op uit. Hij fotografeerde (en had een donkere kamer), tekende en schilderde. Hij was eigenzinnig, intelligent, had een enorm brede belangstelling en hield van practical jokes. En wat hij ook was: een reiziger. Iedere zomervakantie trok hij er drie weken op uit en dat was best bijzonder in die tijd.  

Inca de indiaan

Hij had nog een ander talent. Hij was een groot verteller. Zelfs mensen die meer dan 60 jaar geleden bij hem in de klas zaten, weten dat nog precies. Zijn verhalen over Inca de indiaan waren legendarisch. Hij verzon ze ter plekke. Als het verhalentijd was, meestal op zaterdagochtend, ging hij op de hoek van zijn tafel zitten, stopte zijn pijp en vroeg de klas waar hij de vorige keer gebleven was. Vervolgens vertelde hij dan gewoon verder.

Schatkamer

Mijn moeder was enig kind en verloor haar vader al op vrij jonge leeftijd. Ik denk dat ze hem erg bewonderde. Van alles heeft ze bewaard van hem. Veel boeken: over dieren, planten, geschiedenis, kunst. Fotoalbums ook, en  glasnegatieven van de foto's die hij maakte. Een serie aquarellen met taferelen en landschappen in en rond St. Annaparochie. Zijn balgcamera's, notitieboeken met teksten en tekeningen over uiteenlopende onderwerpen en tal van gebruiks- en siervoorwerpen.

Een bijzondere vondst

Wat ze helaas nooit geweten heeft, was dat een van die notitieboeken een wel heel speciaal verhaal verborgen hield: het verslag van zijn reis naar Algerije in 1925. Wij vonden het bij het opruimen van het ouderlijk huis. Niet zomaar een chronologische en feitelijke opsomming, maar een geheel van observaties en ervaringen gegoten in een bijzondere vorm: iedere tweede regel rijmt op de vorige. Geweldig is het. Door die vorm én door de inhoud.

Avonturen

De cadans van de woorden dwingt je met hem mee te reizen. Zijn beeldende beschrijvingen maken dat je door zijn ogen kijkt. Je voelt de verzengende hitte van de woestijn, drinkt water in een oase tot je niet meer kunt, bent toeschouwer bij een feest waar een fakir een priem door zijn lip steekt en wordt gevangen gehouden door de baas van een groep buikdanseressen.

Ontdekkingstocht

Zijn verhaal vermeldt geen jaartal, datum, dag, reisdoel, route of medereiziger. En wij wilden juist zo veel mogelijk weten van die reis! Met de plaatsnamen en bezienswaardigheden die er wél in stonden, gingen we aan de slag om zijn reis te reconstrueren. Zo werd het voor ons net zo’n ontdekkingstocht als het voor hem is geweest. In mijn blog schrijf ik daar over. Het eerste verhaal heet 'Een ongemakkelijk puzzelstukje'.

Publicaties
Zijn en onze reis combineren we en verwerken we tot een boek. Geïllustreerd met de foto’s die bewaard zijn gebleven en aangevuld met een toelichting, kaartjes en beeldmateriaal dat wij verzamelden. Inmiddels verscheen een vierdelige serie artikelen in de Bildtse Post, met fragmenten uit zijn verhaal, eveneens voorzien van beeldmateriaal. Ook deze artikelen vind je terug op deze website. De links staan in de kolom rechts.